κατάθλιψη

Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται μια αύξηση στη συχνότητα εμφάνισης της κατάθλιψης σε παιδιά σχολικής και εφηβικής ηλικίας. Ο όρος κατάθλιψη χρησιμοποιείται με την έννοια ενός συνδρόμου, ενός συνδυασμού δηλαδή συμπτωμάτων στενοχώριας, μοναξιάς και νευρικότητας τα οποία έπονται ενός οδυνηρού γεγονότος αλλά υποχωρούν σε εύλογο χρονικό διάστημα. Επίσης, ο όρος κατάθλιψη αναφέρεται σε μια συγκεκριμένη διαταραχή είτε πρόκειται για το μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο είτε στα πλαίσια ενός μεικτού επεισοδίου στην οποία τα συμπτώματα αυτά είναι αυξημένα σε ένταση επιμένουν στο χρόνο και έχουν συγκεκριμένη αιτιολογία, πορεία και έκβαση. Η κατάθλιψη εντάσσεται στις διαταραχές διάθεσης. Υπολογίζεται ότι το 2-3% παιδιών σχολικής ηλικίας και το 3-8% των ατόμων εφηβικής ηλικίας διαγιγνώσκονται με κατάθλιψη.

Σύμφωνα με το DSM-IV, τα βασικά χαρακτηριστικά του μείζονος καταθλιπτικού επεισοδίου είναι:

η παρατεταμένη μελαγχολική διάθεση,
η απώλεια ενδιαφέροντος και ευχαρίστησης για όλες τις δραστηριότητες,
η σημαντική απώλεια βάρους,
η αϋπνία ή η ανάγκη για πολλές ώρες ύπνου
η ψυχοκινητική διέγερση ή επιβράδυνση,
αισθήματα αναξιότητας ή υπέρμετρης ενοχής,
η αναποφασιστικότητα
οι επερχόμενες σκέψεις θανάτο
Στα παιδιά και τους εφήβους ως βασικό χαρακτηριστικό μπορεί να είναι η ευερέθιστη διάθεση και όχι η μελαγχολική διάθεση. Κεντρικό γνώρισμα είναι ή απώλεια είτε πρόκειται για φυσική απώλεια ενός σημαντικού προσώπου είτε πρόκειται για απώλεια μιας ικανότητας, ενός γνωρίσματος ή μιας σχέση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ

Η ψυχοθεραπευτική αντιμετώπιση της κατάθλιψης στα παιδιά και τους εφήβους περιλαμβάνει: α) την ψυχοεκπαίδευση, β) την εκπαίδευση σε τεχνικές επίλυσης προβλημάτων και γ) τελική φάση ψυχοθεραπείας.

Κατά την διάρκεια της ψυχοεκπαίδευσης ο ψυχολόγος θεραπευτής ενημερώνει το παιδί και τον έφηβο για την φύση της διαταραχής για την εμφάνιση, δηλαδή, και πιθανή αιτιοπαθογένεια των συμπτωμάτων, και για το μοντέλο ερμηνείας της κατάθλιψης. Επίσης, βασικός στόχος της φάσης αυτής είναι η μείωση της απώλειας ενδιαφέροντος με την εφαρμογή τεχνικών προγραμματισμού δραστηριοτήτων.

Κατά την φάση της εκπαίδευσης στην επίλυση κοινωνικών προβλημάτων το παιδί μαθαίνει να εντοπίζει τα προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις, να βρίσκει εναλλακτικούς τρόπους επίλυσης τους, να επιλέγει και εφαρμόζει την πιο κατάλληλη λύση και να αξιολογεί την αποτελεσματικότητα τους.

Κατά την τελική φάση της ψυχοθεραπείας τα παιδιά και οι έφηβοι με κατάθλιψη μαθαίνουν να εντοπίζουν, καταγράφουν και τροποποιούν τις αρνητικές σκέψεις, τις παραποιήσεις και τα βαθύτερα που σχετίζονται με την εμφάνιση και διατήρηση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων.

Οι γονείς ενίοτε συμμετέχουν σε αντίστοιχο πρόγραμμα συμβουλευτικής. Τα προγράμματα εκπαίδευσης των γονέων περιλαμβάνουν τρεις φάσεις: α) την ψυχοεκπαιδευτική φάση, β) την φάση παροχής διαφορικής ενίσχυσης μη καταθλιπτικών συμπεριφορών και γ) την φάση εκπαίδευσης σε τεχνικές επίλυσης προβλημάτων και βελτίωσης της επικοινωνίας.